Les
Sources manuscrites de la théorie de la musique (S. IX-XVI)
______________________
AUSTRIA (A)
ADMONT, Benediktinerstift (A-A)
Fragment B-122/1
xive s. Fragment détaché de Admont Cod. 122 – 1-4v SUMM. GUID. (fragm.). – RISM B III, 6 (2003).
Cod. 397
Début du xive s. Orig. Admont ? – 1-47v ENGELB. ADM. – RISM B III, 6 (2003).
http://manuscripta.at/diglit/AT1000-397/0001
Cod. 494
= Rochester (NY), Eastman School of Music, Sibley
Musical Library, ML 92 1200.
FIECHT,
Stiftsbibliothek (A-F)
Cod. 80 (252)
xvie s. Allemagne du Sud ou Autriche. Prov. Georg
Seitz, abbé de St. Georgenberg de 1568 à 1575. – 94v exemples de solmisation ; 95v exercice de contrepoint et
de solmisation à deux voix ; 96r-v exercices d'intervalles ; 97r-127r
« Musica est recte modulandi scientia… » – RISM B III, 6 (2003).
Cod. 91 (45)
xve s., premier quart du xvie s. Orig. Tyrol. – 12 tableau de solmisation ;
12v-15 « Musica ist der freyen siben kunst aine di do artlich und
künstlich… » ; 15r-v exercices de solmisation – RISM B III, 6 (2003).
GÖTTWEIG, Benediktinerstift (A-GÖ)
+ 83b (rot)
Première moitié du xiie s. Prov. Lambach. – 83v Roue de solmisation
et diagrammes de logique.- 84r Main de solmisation. Division tétracordale de
l’échelle des sons (vox senilis / vox virilis / vox iuvenilis / vox puerilis /
vox infantilis).- 86v (add. :) « Quamvis mille modis cantus varientur
modis. Octo modis tantum sit continuatio vocum » (neumé) catalogue
http://manuscripta.at/diglit/AT2000-53b/0168?sid=0cda3fcf8a002409ca6da8eccb50c2fb
86 (9)
xiie s. Prov. Göttweig. – 119 « Gymnasio musas
placuit revocare solutas/ Ut pateant parvis habitis vix actenus altis/ Pluribus
est normis monochordi quadriformis » – RISM B III, 6 (2003).
108 (52)
xiie s. Prov. Göttweig. – Plat supérieur :
diagramme de l'échelle des sons – RISM
B III, 6 (2003).
514 (460)
Première moitié du xvie s. (1538). Prov. Göttweig. – 192-224v
Anonymus Gottwicensis, « Musica secundum Isidorum est recte canendi scientia »
– RISM B III, 6 (2003).
GRAZ, Universitätsbibliothek (A-Gu)
205
Seconde moitié du xive
s. Prov. Abbaye cistercienne de Neuberg. – 123v « Nil homini melius quam
si divina legendo… » ; « Sangwinei delectantur audire primum
tonum et sextum… » – RISM B III, 6
(2003).
258
Seconde moitié du xiie
s. Prov. Abbaye bénédictine St. Lambrecht. – Antiphonaire.- 145-146v tonaire
neumé – RISM B III, 6 (2003).
http://143.50.26.142/digbib/handschriften/Ms.0200-0399/Ms.0258/index.html
509
Début du xve
s. Orig. Neuberg ? Prov. Abbaye cistercienne de Neuberg – 133rb-136rb
TON. Cist. ; 136vb-137rb diagrammes des tons (cercles) ; 137ra main
de solmisation ; 137rab « Primus autentus id est primus tonus constat
ex prima specie dyapente… » ; 138va-141rb « Musice nomen
accipitur stricte, large… » ; 140v-141ra FIST. Primae ergo – RISM B III, 6 (2003).
798
Début du xiiie
s. Orig. abbaye bénédictine St. Lambrecht ? Prov. Abbaye bénédictine St.
Lambrecht – 160r-v tonaire ; 161v+166r-v FRUT. brev. (exc.) – RISM B III, 6 (2003).
http://143.50.26.142/digbib/handschriften/Ms.0600-0799/Ms.0798/index.html
873
xve s. Orig. Wien, Université ? Prov. Abbaye
cistercienne de Neuberg – 4-7 Nicolaus (magister parisiensis), Tractatulus
musicalis ad cantum Gregorialem brevis et utilis 4r « Manus musicalis
est litterarum et vocum ratione cantus artificialis... 7r (l. 13)
...proprius dicta sufficiunt » (= ANON. Claudifor. V-VII) (à la
suite :) « Nunc redeundo ad sufficientiam modorum compositorum ut
huius promissum est tibi, omnis forma cantus compositi aut componitur immediate
ex similibus, aut mediate ... si primum sicut est semitonium cum dyapente,
si secundum fit semiditonus cum dyapente, et est finis. Explicit tractatulus
musicalis et maxime ad cantum Gregorialem licet etiam aliqualiter ad fractum,
brevis et utilis editus a venerabili magistro Nicolao Ferrimulatoris Pollonici
territorii magistro Parisiensi in septem artibus liberalibus (?) » – RISM B III, 6 (2003).
http://143.50.26.142/digbib/handschriften/Ms.0800-0999/Ms.0873/index.html
1010
xiiie s. Prov. Abbaye cistercienne de Neuberg – 70v main
de solmisation – RISM B III, 6 (2003).
1201
Seconde moitié du xive
s. Orig. inconnue. Prov. Abbaye bénédictine St. Lambrecht – 61v-63v ANON.
Grac. ; 65 « Sciendum est autem quod ipsa modulatio psalmorum… »
– RISM B III, 1 (1961), p. 25.- RISM B III, 6 (2003).
1584
xiie s. Prov. Chorherrenstift Seckau. – 48v main de
solmisation – RISM B III, 6 (2003).
http://143.50.26.142/digbib/handschriften/Ms.1400-1599/Ms.1584/index.html
HEILIGENKREUZ, Stiftsbibliothek (A-HE)
20
Fin xiie
s. et premier quart du xiiie
s. (1220). Orig. Heiligenkreuz. 1-4 ANON. Cist. I ; 4 main
(vierge) ; 220 exercice de chant ; 220v-222v TON. Cist. ;
222v-223r : Benedictus dominus deus Israhel (Tons 1-VIII) ;
223r : HERMANN. mod. ; 223r-v « De progressione tonorum secundum
quosdam » (MOD. Protus finit) – RISM
B III, 6 (2003).
65
xiiie s. Orig. Heiligenkreuz ? – 260v-261 tonaire – RISM B III, 6 (2003).
213
xiie-xiiie
s. Orig. et prov. inconnues – 143v-144r IOH. COTT. mus. (exc.) – RISM B III, 1 (1961), p. 25 RISM B III, 6 (2003).
INNSBRUCK,
Universitätsbibliothek (A-Iu)
732
xvie s. (1523). Orig. Allemagne du Sud ? Prov.
Neustift – 1-139v Andreas Ornithoparchus Meyningensis, Musice active
micrologus (copie de l'édition princeps Leipzig, 1517) ; 140-148
Anonyme, Racemationes Musices ; 155v-171 exercices de contrepoint
(?) – RISM B III, 6 (2003).
962
xve s. (1457, 1460, 1462, 1466). Orig. Paris (?). Prov.
Augustins de Neustift/Novacella ; Stams (?) – 128r-151r Compilation rédigée par Georgius Erber vers 1460-1462
(cf. Meyer, Paris, 2001, p. 321-324).- RISM B III, 6 (2003).- , 2001, p. 305-328 (passim).- Rausch, Mensuraltraktate,
2001, p. 280-282.- Christian Meyer, La compilation sur
la musique de Georgius Erber (Paris, 1460-1462). Innsbruck,
Universitätsbibliothek, Cod. 962, f. 128r-163r [introduction, commentaire et
édition du texte]. 70 pages (dépôt HAL 18 mai 2017) https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01522251
KLAGENFURT, Bischöfliche Bibliothek (A-Kb)
XXIX e 27
xve s. (1428, 1430) – Prov. Gurk
en Carinthie (Schloss Strassburg) – 97-117v ANON. Claudifor. – RISM B III, 6 (2003).
KLOSTERNEUBURG, Augustiner-Chorherrenstift, Bibliothek (A-KN)
CCl 248
xiie s. (vers 1180-1200) (xiiie s., f. I*). Orig. Klosterneuburg – I* main de solmisation – RISM B III, 6 (2003).
KREMSMÜNSTER, Benediktinerstift Kremsmünster (A-KR)
Cod. 76
xve s. (deuxième tiers). Orig. Autriche ? Prov.
Kremsmünster ? – 301v « Musica notarum textum si sit tibi carum…» – RISM
B III, 6 (2003).
Cod. 246a (olim
A-LA 246)
xve s. (après 1447 ?) – Prov. Lambach – 317-335 TON. Subl. – RISM
B III, 6 (2003).
Cod. 312
xve s. (premier tiers). Prov. Kremsmünster (xve
s.) – 207v VERS. Iam
post (exc.) ; 210v-212v ANON. Kellner ;
213rv Organa à 3 v. ; 214v-215 tableau (modus, tempus) – RISM
B III, 6 (2003).
LINZ,
Oberösterreichische Landesbibliothek (A-LIs)
255 (olim 237)
xvie s. (avant 1544). Orig. Autriche ? Prov.
Georg Preyschuech ; puis Bibliothèque des Jésuites de Linz – 8-20 « Subiectum musicae
est causa materialis… » ; 21-50v « Sciendum quod tribus
constituitur et acquiritur ars vera… » – RISM
B III, 6 (2003).
281
xiie s. (f. 44-65) ; début du xiiie s. (f. 1-43). Orig. inconnue. Prov. Abbaye bénédictine
de Garsten – 1 MON. A magada – RISM B III, 1 (1961), p. 26 ; RISM B III, 6 (2003).
324
xiie-xiiie
s. Orig. inconnue. Prov. Abbaye bénédictine
de Garsten – 52 « Lyram dicunt (?) propter honorem Mercurii… » – RISM
B III, 1 (1961), p. 26 ; RISM B III, 6 (2003).
597
xie s. (fragment 1) ; début du xiie s. (fragment 2) – 1 MON. Prius dividenda (fragm.) ; 2 BOETH.
mus. (fragm.) – RISM B III, 1 (1961), p. 26.- RISM B III, 6 (2003).
MELK,
Benediktinerstift Melk, Bibliothek (A-M)
109
Début du xive
s. Orig. Regensburg ? Prov. Melk – 1v main de solmisation – RISM B III, 6 (2003).
662
1440-1478. Orig.
Melk – 104v Johannes Schlitpacher von Weilheim, Versus de musica, « Octo
binis ex cantibus a tribus extant… » – RISM
B III, 6 (2003).
866
xve s. Orig. Melk
– 126v-136 TON. Subl. – RISM B III, 6 (2003).
873
xve s. (première moitié). Orig. Melk – p. 199-214 « Musica est ars ex septem artibus
liberalibus… » (204-205
HERMANN mod. ; 210 « Aurea personet lira… ») (TRAD. Holl. XIII) – RISM B III, 6 (2003).
949 (717)
xve s. Orig. Melk
? – 2-34 « Ad preces et inductiones aliquorum ex vobis… » – RISM
B III, 6 (2003).
950
xve s. (seconde moitié). Orig. Melk – 113-126v BERNO prol. ; 127-183 « Cum
animadverterem quam plurimos musice artis arrogantes… » ; 183-188v
TON. Subl. ; 188v-204v ANON. Mell. ; 205-208v VERS. Iam post ; 209 Tableau relatif à la
notation mesurée ; 209v-211v compositions à 2 v. ; 212-221 HUGO
SPECHTSH. ; 221-222 « Quoniam in primo tractatulo mentio facta est de
monacordo… » ; 222v-229 « Ubi breviter sciendum quod
triplex… » – RISM B III, 6 (2003).
985
1448-1488. Orig.
Melk ? – 143v-157v « Musica est motus vocum rationabilium in arsim et thesim… »
– RISM B III, 6 (2003).
988
xve s. (1403). Orig.
Autriche ? – 340rb-342ra « Duobus existentibus amisi
laudabile est proferre veritatem… » – RISM
B III, 6 (2003).
1094
1464, 1465. Orig.
Melk – 205-208 ANON. Michaelb. I ; 208v-216 « Cantus est ascensus vel
descensus ab ut in la… » ; 216-219 « Incipit modus
intonandi seu imponendi psalmos et cantica… » ; 223-225v
« Notandum quod secundum modernos modi musicae sunt tredecim… » – RISM
B III, 6 (2003).
1099
xve s. (1441). Orig.
Melk – 1-20 THOM. BAD. ; 21-22** « Prima species diatesseron a # c d
e a proslambanomenos » ; 23-24 main et tableau de solmisation ;
25-36 « Pollicis in capite vult scribi .G…. » ; 37-38
« Quot sunt voces in manu ? Sex… » ; 40-78 HUGO SPECHTSH. ;
79-98 Magister Rudolfus, Tractatus de differentiis tonorum,
« Gracia sancti spiritus iuvante de differenciis tonorum prout melius et
brevius potero… » ; 99-102 TON. Subl. ; 103-110 Nicolaus de
Dulcano, Ars plane musice, « Gama ut A re etc. postea incipitur a
grave… » ; 110-112 « Longa imperfecta valet duo
tempora… » ; 112 « Nota quod novem sunt consonancie
discantus… » ; 113-115 « Omne diapente constat ex tribus tonis
et semitonio… » ;118 MON. Primo accipe ; 139 « Item modus
est distantia… » ; 140-148 TON. Subl. – RISM
B III, 6 (2003). - Rausch, Rezeption, p. 77, passim.
1835
1466, 1472. Orig. Melk – 25-27 « Musica est sciencia recte canendi et dicitur a
mois grece… » – RISM B III,
6 (2003).
1916
1467. Orig. Melk – 44-50
IOH. MUR spec. (abbrev.) – RISM B III, 6 (2003).
http://manuscripta.at/diglit/AT6000-1916
MICHAELBEUERN, Benediktinerabtei Michaelbeuern, Bibliothek (A-MB)
Cod. man. cart. 1
xvie s. (premier tiers). Orig. Salzburg, St. Peter – 19-20 TON. Subl (fragm.) – RISM
B III, 6 (2003).
Cod. man. cart. 86
vers 1435 (?). Orig. Michaelbeuern – 170-182 TON. Subl. – RISM
B III, 6 (2003)
Cod. man. cart. 95
Avant 1465. Orig. Michaelbeuern – 146-147v fragment de tonaire ; 148ra-149rb
ANON. Michaelb. I ; 149rb-149vb
ANON. Michaelb. II ; 150-153r VERS. Iam post – RISM
B III, 6 (2003).
REIN,
Stiftsbibliothek (A-R)
21
Fin du xiie
s. Orig. Allemagne du Sud. Prov. Rein – 19-47 IOH. COTT. mus. (incompl.) ; 47-60 PS.-ODO
dial. ; 60 CYMB. Arbitror (exc.) ; 60v GUIDO micr. (exc.) ;
155v-167 GUIDO micr. – RISM B III, 1 (1961), p. 27.- RISM B III, 6 (2003)
SALZBURG, St. Peter (A-Ssp)
Cod. a. II. 5
vers 1550. Orig. Salzburg, St. Peter – 65v-67
« Es ist zu wissen, das ain jeder woll gesetzter gesang… » –RISM B III, 6 (2003)
Cod. a. II. 10
xve s. Orig. Salzburg, St. Peter (?) – 188-195v
TON. Subl. – RISM B III, 6 (2003).
Cod. a. V. 2
Fin xie, début xiie s. (f. 35-145) ; xve s. (f. 1-34 ; f.
1v : 1435). Orig. Salzburg,
St. Peter (1-34) – 114v-145r ARIBO ; 145r PS.-ODO ([Quid est
musica... in modum cythare], puis copie abandonnée) – RISM B III, 1 (1961), p. 27.- RISM B III, 6 (2003).- T. J. H. McCarthy, Aribo De musica and Sententiae
(Kalamazoo, 2015), p. lii-liii.
Cod. a. VI. 44
xve s. (1490, f. 59v). Orig. une abbaye de l'observance de Melk – 22v+1-14, TON. Subl. ; 16-17 blancs ; 19r-v « Nota quod
isti cantus qui in proprio cursu cantari nequeunt… » ; 20-22 « M. J. C. de modo cantandi cantum
planum sex ponenda sunt capitula… » ; 22v « Cantor vero vocatur qui vocem modulatur… » (suite et fin au
f. 1r) ; 23-41 « Sapientia clamitat in plateis si quis diligit eam… » ; 41v-44 « Sequitur practica notarum in quibus nulla fit mutatio… » ; 44v-59v TRAD. Holl. XVII ; 60-62 Gerson, <Carmina> « Musica divini nova pulsu… » ; 62v main de solmisation « Musica ist der syben freyen künst
aine… » ; 68v-75 ANON. Salisb. (transcription Oliver B. Ellsworth) – RISM B III, 1 (1961), p. 27-31.- RISM B III, 6 (2003).
Cod. a. VIII. 7
Fin xie
et xiie s. Orig. inconnue – 51v tonaire – RISM
B III, 6 (2003).
Cod.. a. VIII. 16
ixe (première moitié) et xiie s. Orig. inconnue – 131v tonaire (addition du xiie
s.) – RISM B III, 6 (2003).
Cod. a. XI. 6
vers 1500. Orig. Salzburg, St. Peter – 5v-12 TON. Subl. – RISM B III, 6 (2003).
Cod. b. I. 33
xve s. Orig. Salzburg, St. Peter – 10v-23 TON. Subl. – RISM B III, 6 (2003).
Cod. b. II. 42
c. 1450-1522. Orig. Salzburg, St. Peter – 334-338v COMPIL. Salisb. – RISM B III, 6 (2003).
ST. FLORIAN, Stiftsbibliothek (A-SF)
Cod. XI 35
xiie s. Orig. inconnue. Prov. St.-Florian – 1r-v ARIBO (exc.) ;
150v FIST. ad secundum ; 150v ORGANISTR. A magda in ; 150 MON. Primum dividas – RISM B III, 1 (1961), p. 31.- RISM B III, 6 (2003).
Cod. XI 282
Fin du xiiie
s. (f. 2-38v). Orig. Italie. Prov. inconnue – 2-38v Commentarius anonymus in Boethii
institutionem musicam. Ed. Alexander Rausch, « Der Boethius-Kommentar in der Handschrift St.
Florian XI 282 », Studien zur Musikwissenschaft, 48 (2002), 7-83.- RISM B III, 1 (1961), p. 31-32.- RISM B III, 6 (2003).
Cod. XI 582
xiie s. (f. de garde). Orig. inconnue. Prov. St.
Florian – SCOL. ENCH. (fragm.) – RISM B III, 1 (1961), p. 32.- RISM B III, 6 (2003).
Cod. XI 649
xive s. (f. 125v-128). Orig. inconnue. Prov. St.
Florian – 125v-128 « Nota tres sunt cantus in
manu... » ; 127v Tableau de solmisation ; 128r main de
solmisation – RISM B III, 1 (1961), p. 32.- RISM B III, 6 (2003).
ST. PAUL, Klosterbibliothek (A-SP)
Cod. 110/6 (29.4.1)
Deuxième tiers du xie
s. Orig. Lorsch. Prov. Solidaire (dernier cahier) de I-Rvat
Pal. Lat. 1344 – 1-9v BERNO ton. (fragm.) – RISM
B III, 1 (1961), p. 32.- RISM B
III, 6 (2003).
Cod. 132/6 (29.4.2)
xie s. Orig. Allemagne
du Sud-Ouest (?). Prov. Solidaire
de I-Rvat Pal. lat. 1342 – 159-167v (=1-9v)
COMM. BR. – RISM B III, 1 (1961), p. 32.- RISM B III, 6 (2003).
Cod. 134/6 (29.4.3)
Début du xiiie
s. Orig. inconnue. Prov. St. Blasien – 2-5 TON. cist. – RISM
B III, 1 (1961), p. 33.- RISM
B III, 6 (2003).
Cod. 135/6 (29.4.4)
Fin du xive
s.- xve s. (premier
tiers). Orig. Italie. Prov. Bibliothèque vaticane (détaché
de I-Rvat Barb. lat. 307) – 17 Imbertus de
Francia, Regule de mensurabili musica, « Notula duo in se includit
scilicet formam et significationem… » ; 17v « Rota compositione
monocordi » ; 18v-19 Nicolaus de Luduno (Lyon) « Ut pateat
evidenter monochordi… » ; 21v MARCH. luc. (exc.) ; 22v-24 IOH.
MUR. comp. ; 23v-24r PHIL. ANDR. ; 24a TRAD. Mur. II ; 24a-24va
CONTR. Sex s. spec. I ; 24vb PS.-MUR. alt. – RISM
B III, 6 (2003).
+ Cod. 224/2 (olim
XXI.c.229)
Fin du xviiie
s. Papier. 513 f. Copies de textes destinées à Martin Gerbert. Description
in : O. Koller, « Aus dem Archiv des Benediktinerstiftes St. Paul im
Lavantthal in Kärten », Monatshefte für Musikgeschichte, XXII, 2 et
3 (1890), p. 23-27.
Cod. 264/4
c. 1400 (après 1394). Orig. France, Paris (Sorbonne ?). Prov. (= Paris, Bibliothèque royale, Lat. 7370 ?, cf. Page,
Summa, p. 2) ; Dom François Clément puis Martin Gerbert – 1-29 PS.-MUR. summa ;
29v-30 TRAD. PTOL. ; 30v “Subiectum in musica… » (éd. GS3,
p. 285a-286b) ; 32-36 TRAD. Mur. I ; 37-49 IOH. MUR.
spec. (A) ; 49v-56 IOH. MUR. not. (lib. II) ; 56 FRANCO
COL. (exc.) ; 56v-59v IOH. MUR. comp. ; 60-63 PS.-MUR.
interv. ; 63v-66 IOH. MUR. not. (lib. I) ; 66v-68 ARN.
GILL ; 69v « Notandum quod a terra usque ad firmamentum…» – RISM B III, 6 (2003).- Bernhard, Thomas, 2006, p. 3.
SCHLÄGL,
Prämonstratenserstift, Bibliothek (A-SCH)
Cpl 176
1485. Orig.
Nürnberg – 186-218v « Musica licet in pluribus extensis codicibus metrice ac
prosayce dispendiose sit tradita… » – RISM B III, 6 (2003).
SEITENSTETTEN,
Stift (A-SEI)
Cst 74
xvie s. (première moitié). Orig. Seitenstetten – 1-19 « Pro breviori fundamento Musicae
choralis talis divisio datur » (8v-9 HERMANN. mod.) – RISM
B III, 6 (2003).
c. 1500. Orig. Seitenstetten
– 308v-314 « Omnis mutatio in ut vel re vel in mi desinens
talis dicitur ascendens… » ; 314r-v « Sequitur de invencione artis musice et quis
fuerit inventor huius artis… » ;
314v-318 tonaire – RISM B III, 6 (2003).
VORAU, Stift
(A-VOR)
Cod. 36
xve s. Orig. Autriche
– plat arrière « Pri re la se re fa… » – RISM
B III, 6 (2003).
Cod. 287
xive s. (première moitié). Orig. Vorau – 285v-288 tonaire – RISM
B III, 6 (2003).
WIEN, Erzbischöfliche Bibliothek (A-Web)
Cod. 121
xve s. (troisième quart). Orig. Allemagne du Sud-Est – 200-201 CLAVIC. Fac diclavium ; 201
ORGANISTR. A prima ; 201-203 TACT. Ad habendum – RISM
B III, 6 (2003).- Meyer Chr., Tactus, 2002.
WIEN,
Österreichische Nationalbibliothek (A-Wn)
Cod. 50
Seconde moitié du xe
s. (f. 1-54) ; fin du xe
s. (f. 55-135) ; additions du xiie
s. Orig. Italie du Nord (f.
1-54) ; Salzburg (?) (f. 55-135). Prov.
Salzburg, Bibliothèque du chapitre de la cathédrale (dès le ixe s.) – 1-46 BOETH. arithm. ; 47v-48v PS.-HIER. ep. ; 48v ISID.
etym. ; 49-135v BOETH. mus. – RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p.
57-58.
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 51
xiie s. (c. 1150-1200). Orig. Allemagne du Sud ou Autriche. Prov. Bibliothèque de l'université de Vienne – 1r diagrammes (tons et intervalles) ; 1v-2 diagrammes du
monocorde ; 4-34v BOETH. mus. ; 35 HUCBALD. (exc.) ; 35v
Illustration représentant Guy d'Arezzo et l'évêque Theodald ; 36-41v GUIDO
micr. ; 41v-43 GUIDO reg. ; 43-44 GUIDO prol. ; 44-45 GUIDO
ep. ; 45v Illustration « Ottonis musica in dyalogo » ; 46-48v
PS.-ODO dial. ; 48v portrait (Bernon ?) ; 49-52 BERNO prol. ;
52v liste des degrés du grand système parfait ; 52v MOD. Autent.
prot. ; 52vb-55a BERNO mon. ; 55b FIST. Prima fist. I ; 55b-55va
FIST. Si fistulae I ; 55v ORGANISTR. Si organistri ; 55vb CYMB.
De repond. ; 56-62 BERNO ton. ; 62v-70v IOH. COTT. mus. ; 71-72v
BERNO ton. (incompl.) ; 73v-81v WILLEH. HIRS. ; 82-90 HERMANN.
mus. ; 90 HERMANN. expl. ; 90 HERMANN. vers. ; 90 HERMANN.
mod. ; 90-91ra HEINR. AUG. ; 162-166 MART. CAP. (exc.) – RISM
B III, 1 (1961), p. 33-36.- RISM B III, 6 (2003).- The Musica of Hermannus Contractus. Edited ant Translated by Leonard Ellinwood. Revised with a New
Introduction by John L. Snyder (Woodbridge, 2015), p. 47-51.
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 55
Fin du xe
s. (add. du xiiie s.
aux f. 167v, 199, 205v-206, 207v-208). Orig. Allemagne. Prov. Couvent
des Dominicains de Buda – 1-92 BOETH.
arithm. ; 93-167 BOETH. mus. ; 167 TON. Lugd. (incompl.) ; 168-182
MUS. ENCH. ; 182-208v SCOL. ENCH. ; 208 HERMANN. mod. ; 208v
MON. In primo – RISM B III, 1 (1961), p. 36-37.- RISM B III, 6
(2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband,
2011), p. 59-60.
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 266
Fin xe/début
xie s. Orig. scriptorium de Würzburg ;
Lorsch (« probably », Teeuwen, Harmony, 2002, p.
31). Prov. Wiener
Hofbibliothek (avant 1576) – 112v-149 MART. CAP. ; 149v-150v diagrammes
des tons de transposition – RISM B III, 6 (2003).-
Teeuwen, Harmony, 2002,
p. 31 n. 78, 43, 310, 312.
Cod. 299
xiie s. (première moitié). Orig. Salzburg ? Prov. Salzburg,
Bibliothèque de la cathédrale – 1-86 BOETH. mus. – RISM
B III, 6 (2003).
Cod. 336
vers 1190/1200 (Online-Datenbank Illuminierte
Hs.) ; première moitié du xiiie
s. (f. 1-410v) ; première moitié du xive
s. (fragments détachés de la reliure). Orig. Autriche. Prov. St.
Pölten – f. 5 fragment d'un traité sur les nombres évoquant
les proportions musicales – RISM B III, 1 (1961), p. 37.- RISM B III, 6 (2003).
olim Cod. 339, cf. Cod. 15470 – RISM B III, 1
(1961), p. 37.
Cod. 362
xive s. (premier tiers). Orig. abbaye cistercienne de Lilienfeld – 239 « Musica celestis. Ptholomeus. Quicquid est extra septem
climata prave habitationis est… » – RISM
B III, 6 (2003).
Cod. 507
vers 1208-1213. Orig. Heiligenkreuz. Prov.
Abbaye cistercienne de Rein – 41v « Quamvis mille modis… » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 75-78) – RISM B III, 6 (2003).
http://manuscripta.at/?ID=9873
Cod. 683
xive s. Orig. Espagne
? Prov. Salzburg – ISID. etym. ; 30v
AURELIAN. (exc.) – RISM B III, 6 (2003).
Cod. 787
deuxième moitié du xiie s. (1-62v), fin du xiie s. (63-70v). Orig. abbaye cistercienne Baumgartenberg ; à rapprocher de A-Z
328 (cf. Huglo, Tonaires, p. 184 n.2, 286) ; Hochadel,
Melodieformeln, n. 9) – 47-53v THEOG.
METT. ; 53v-57v TON. Baumg., « Concinit equisoni
modulum... » ; 57v-59v ARIBO (exc.) ; 59r-v CYMB.
Arbitror ; 59v CYMB. Dimidium ; 59v DISC. Quicumque
I ; 59v-60 « Quamvis mille modis… » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 75-78) ; 60v HERMANN. vers. ; 60v-61
« Diapente. Diatesseron. Symphonie et intense ac remisse… » ;
61-62v FRUT. brev. (exc. ; 61r Qui cupias priscum modulandi noscere
nisum éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.
79-80) ; 63-70 GUIDO micr. ; 70v
ARIBO (exc.) – RISM B III, 1 (1961), p. 37-39.- RISM B III, 6
(2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 1000
devenu Cod. 15470 – RISM B III, 1 (1961), p. 37.
Cod. 1015
fragment (non retrouvé) – RISM B III, 1 (1961), p. 37.
Cod. 1367
c. 1150 (1-140) ; première moitié du xive s. (141-200).
Orig. Salzburg – 139-140 FRUT. brev. (exc.) – RISM
B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 1595
xiie s. Orig. abbaye
de Schönthal (Wurttemberg) – 86v NEUM.
Eptaphonus ; 86v NEUM. Nomina – RISM B III, 1 (1961), p. 39.- RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 1609
xe s. Orig. Freising
? – 4 ISID. etym. – RISM
B III, 1 (1961), p. 39-40.- RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 1799** (suppl. 263)
v. 1230-1240. Orig. Autriche, une abbaye cistercienne – I-III ANON. cist. I ;
216-222v TON. cist. – RISM B III, 6 (2003).
http://data.onb.ac.at/dtl/2980646
Cod. 1836
xie-xiie
s. Orig. et prov. inconnues – 58-78v BERNO ton. (éd. A.
Rausch, p. 225-256) – RISM B III, 1 (1961), p. 40.- RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 2231
xiie s. Orig. inconnue
– SCOL. ENCH. (fragm.) – RISM B III, 1 (1961), p. 40.- RISM B III, 6 (2003).
http://manuscripta.at/?ID=11409
Cod. 2269
xie et xiie
s. – 7v-8 AURELIAN. (exc., copie dans Cod. 5271, cf. Bernhard/Ferrari,
Aurelian, p. 41) ; 141-152v BOETH. arithm. ; 153-172v BOETH.
mus. ; 155v INTERV. Quid sit tonus ; 163v INTERV. Regula ;
173-193v CALC. ; 193v-208 MACROB. – RISM B III, 1 (1961), p. 40-41.- RISM B III, 6
(2003).- Huglo, Diagrammes de Calcidius, 2008, p. 227.
Cod. 2339
xiiie s. Orig. inconnue
– 117 HERMANN. mod. – RISM B III, 1 (1961), p. 41.- RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 2390
xve s. Orig. Allemagne
du Sud (?) – main de solmisation – RISM B III, 6 (2003).
Cod. 2433
xive s. Orig. inconnue.
Prov. Collection Fugger,
Augsburg – 43-46v IOH. MUR. spec. (B) – RISM B III, 6 (2003).
Cod. 2463
xiiie s. Orig. inconnue.
Prov. Wien, Collège des
Jésuites 1-42 BOETH. arithm. ; 42 MON. Si velis ; 42v MON. Si vis
facere – RISM B III, 1 (1961), p. 41-42.- RISM B III, 6
(2003).
Cod. 2502
xiie s. Orig. inconnue.
Prov. Wien, Universität – 1-19 COMM. Guid. ; 19
CYMB. De repond. ; 19v-24 GUIDO micr. ; 24r-v “Formule tonorum. C D
E... c d. Ad quartam vocem...” (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 46-47) ; 24v « Ad finem binis diapason… » (éd.
Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.
349) ; 24v-25 PS.-GUIDO app. reg. ; 25 CYMB. Si vis ; 25-26
GUIDO ep. (exc.) ; 26 GUIDO reg. (exc.) ; 26r-v GUIDO micr.
(exc.) ; 26v-27 HERMANN. mod. ; « Argumentum tale dedit nobis
benoivolus Guido... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 349) ; 27r-v « Tonus intensus tonus
remissus... » (éd. ibid., p. 350) ; 27v HERMANN. expl. ;
27v HERMANN. vers. ; « Primum stude voces intensas remissas dinoscere
mutationes... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 350) ; 28v-37 IOH. COTT. mus. ; 37v-38 BERNO
prol. ; 38v-39 ORGANISTR. Volens ; 39v-40 NEUM. Eptaphonus – RISM B III, 1
(1961), p. 42-43.- RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 2503
xiie s. (1175-1200). Orig. Heiligenkreuz – 1-17 GUIDO micr. ; 17-23 GUIDO
reg. ; 23-25v GUIDO prol. ; 25v-32 GUIDO ep. ;
32-37 ISID. etym. (exc.) ; 37-42 PS.-ODO dial.
(incompl.) ; 42 ORGANISTR. In primis ; 42 FIST. In mensuris ;
42v FIST. Si fistulae I ; 42v-43 CYMB. Si volueris ; 43
FIST. Octavam partem – RISM B III, 1 (1961), p. 44-45.- RISM B III, 6
(2003).
Cod. 2527
xiie s. – Theophilus
Presbyter, De arte fusili – RISM B III, 6 (2003).
Cod. 3222
Début du xvie
s. Prov. Johannes Fuchsmagen – 188-206v IOH. SCOT. annot. ; 188-206v REMIG. AUT. – RISM
B III, 6 (2003).- Teeuwen, Harmony, 2002, p. 43.
Cod. 3276
Fin xve
- début xvie s.
(1511, 1513). Orig. Allemagne
– 204v-207 « Differunt semitonium minus et maius… » (éd. Rausch,
Rezeption, p. 73-77) – RISM B III, 6 (2003), p. 74-75.- Rausch, Rezeption, p. 70-77.
Cod. 3550
Fin du xve
s. Orig. et prov. Abbaye de Mondsee – 23r « Unisonus est unius vocis in eodem loco bina terna vel
crebrior repetitio… » ; 94v « Ad solmisandum quemlibet cantum
artificialiter sciendum est pro regula universali… » ; 95v « Pro
quarum regularum introductione iste servetur ordo. In alamire gsolreut et ffaut
sive… »100r « Toni autenti possunt ascendere ultra finalem ad 5 6 7 8
regulariter, ad 9 et 10 licenter... » ; 100v « Scala
greca » ; « divisio boeciana tetracordum » ;
« Scala musicalis et naturalis » ; « Scala hduralis - Scala
bmollaris » ; 102 » Scala ficta per b rotundum - Scala
ficta per # quadrum » ; 103 « Circa cantus solmisationem nota
has cautelas : prima. diligenter advertendum
est... » ; 104 » Decem sunt claves que ponuntur in
linea » ; 104v » Cursus tenorum » ;
105v » Sex voces constituunt 4 tonos et unum semitonium » ;
106 « Cursus octo tonorum » ; 106v » Cantus est
triplex : # duralis/ b mollaris/ naturalis » ;
107 » In cantibus primi et secundi tonorum ascendentibus ultra
alamire una tantum nota, cantandum est fa... » ; 107v « Omnis
modus aut fit sine distantia et intervallo.../ cum distantia et intervallo... » ;
108v/109v « Item in bh numquam debet cantari fa, nisi ibi ponitur b
rotundum... » ; 108v/109v « Scala ficta per b/Scala ficta per
h# » ; 133 « Cantus est duplex scilicet fictus et
regularis... » ; 144av « Quatuor mutaciones in cantu # durali.
Prima In dsolre ascendendo sol in re... » ; 156av « Tonus est
recognicio cuiuslibet cantus penes principium medium et finem... » ;
187v « Pro cognicione cantus an sit naturalis # duralis et b moll[aris]
nota quod cantus # duralis qui duriter sonat... » ; 226v
« Unisonus fit cum omnibus vocibus prout sex sunt voces musicales.
Semitonium est saltus debilis in secundam... » ; 227 « Nota quod
in musica tres sunt consonancie perfecte simplices et non
plures... » ; 230 « Coniuncta est facere ex tono semitonium et e
converso de semitonio facere tonum, idest loco mi ponere fa et e
converso... » ; 259av « Mutacio est unius vocis pro alia in
eadem clave consonans... » ; 302 « Consonanciarum simplicium
alia est vel dicitur : unisonus, 8va... » ; 303 « Divisio
clavium et cantuum » ; 313v » Omnis volens artificialiter
solmisare debet quatuor considerare. Primo cernat cuiuslibet cantus
exordium... » ; 314v « Contrapunctus est ars flectendi
cantabiles sonos proporcionabili dimensione et temporis mensura... (éd. CSM 41,
p. 87) ; 322v » Modus est soni acuti gravisque distancia, vel
est spacium sive intervallum inter vocem et vocem... » – RISM
B III, 6 (2003).
Cod. 3571
xve s. (seconde moitié). Orig. et prov. Abbaye de
Mondsee – 11 » Pro cognicione cantus, an sit # duralis,
b mollis aut naturalis, est notandum quod cantus # duralis... » ; 12
Tableau de solmisation (G-eela) ; 12v « Divisio clavium et
cantuum » ; 13r « Omnis volens artificialiter solmisare debet
4or considerare. Primo cernat cuiuslibet cantus exordium... » ; 13v
« Nonnullas adiciemus regulas speciales. Quarum prima est : In omni
mutacione cuiuscumque cantus aut # duralis... » ; 14 « Scala
latina tocius musice » ; 14v « Scala # duralis, scala b
mollaris, scala ficta per b, scala ficta per #… » ; 148v « Scala
Greca seu Pitagorica - divisio Boeciana » ; 149 « Scala
musicalis » ; 149v-150 Tableau de solmisation ; 150v
« Cursus 8 tonorum in propria sede » ; 151 « In cantibus
primi et 2i tonorum ascendentibus ultra alamire una tantum
nota... » ; 227r-v « Circa cantus solmisacionem nota has
cautelas. Prima : Diligenter advertendum est quod si in cantu # durali
quandoque signatur b rotundum... » ; 228v Main de solmisation ;
229 « Scala latina tocius musice » ; 229v « Scala #
duralis, scala b mollaris » ; 230r-v « Solmisacio est debita
cantus per sex voces musicales expressio. Unde cantus, ut hic capitur, dicitur
quelibet regulata notarum sive melodie expressio... » ; 231v
« Scala ficta per b molle, scala ficta per # durum » ; 232
« Cantus est duplex scilicet fictus vel irregularis et regularis.
Irregularis est, in cuius solmisacione cantantur voces ficte... » – RISM
B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 3646
xve s. Orig. et
prov. Abbaye de Mondsee – 1v Tableau de solmisation ; 2 « Regule de solmisacione cantus. Omnis volens artificialiter
solmisare debet 4or considerare. Primo cernat cuiuslibet
cantus... » ; 3 « Alie regule. Pro cognicione cantus an sit # duralis... » ;
4v « Secuntur regule de solmisacione cantus. Ad solmisandum quemlibet
cantum artificialiter... » ; 6 « Item si fit ascensus vel
descensus a clave... » ; 6v « Secuntur regule de solmisacione.
Prima regula. In cantu solmisando... » ; 7v Main de solmisation « Versus. Disce manum tantum si vis
bene discere cantum... » ; 8 « Viginti sunt claves in manu
connumerando eela... » ; 8v « Divisio boeciana/Scala
greca. » ; 20v « Scala musicalis. » ; 21 « Scala
# duralis... - Scala b mollaris... » ; 21v « Scala ficta per b
mol... - Scala ficta per # quadrum... » ; 84v « Musica ficta est
facere de tono semitonium... » ; 85 « Scala ficta per b - Scala
ficta per # » ; 130v Diagramme « Cursus tenorum » ; 133r-v
« De speciebus diapente singulorum tonorum supra finalem. Prima species
est a dsolre... » ; 134v « Notabile. Item in bfa#mi numquam
debet cantari fa nisi ibi ponatur b rotundum... » ; 137r-v « In
cantu mixto et neutrali attendendum est an plures habeat voces... » ;
139 « Pro ulteriori vocum mutacione notandum generaliter
quod... » ; 139 « Nota quod omnis mutacio desinens in ut re mi
fit ascendendo... » ; 140 « 4or mutaciones in cantu # durali.
Prima in dsolre ascendendo sol mi re... » ; 140r-v « Post la
semper sequitur fa vel mi, ascendendo per secundam (?) de quo nota quatuor
regulas. Prima regula. Quandocumque fit... » ; 208v « De primo
et 2° tonis sciendum quod prothus est primus tonus... » ; 210v
« Formula siue dispositio primi : C D E F G a b # c d e f /
Formula siue dispositio secundi... » ; 215v « Mutacio est unius
vocis in aliam in eadem claue sub uno sono variacio... » ; 296
« Secuntur regule de solmisacione cantus. Solmisacio est debita cantus per
sex voces... Ad solmisandum igitur quemlibet cantum... » ; 297v
« Pro quarum regularum introductione iste servetur ordo... » ;
297v « Cautele servande in solmisacione. (298) Circa cantus solmisacionem
nota has cautelas. Prima. Diligenter aduertendum est... » ;
299v » Cantus est duplex scilicet fictus vel irregularis... »
; 300v « Modus secundum Bohecium est acuti soni grauisque
distancia... » ; 302 « De modis et speciebus musicalibus.
Unisonus primus modus est... » ; 303v « De coniunctis et ficta
musica. Coniuncta sic describitur est facere ex tono semitonium... » ;
304 « Unde contrapunctus est ars flectendi cantabiles
sonos... » ; 304v « Prima coniuncta accipitur in Are
gravi... » ; 305r-v CONTR. Contr. est ars ; 306r-v CONTR.
Consonantia ; 306v « Notandum quod plures consonancie perfecte se
invicem sequi non possunt... » ; 307 « Omnis contrapunctus componi
debet ex pluribus variisque consonancii perfectis et
imperfectis... » ; 307v « Omnis cantus cognoscitur, in principio
penes notam initialem..., in medio penes arsim et thesim..., in
fine... » ; 308v « Ad habendam pleniorem octo tonorum noticiam
nota plures regulas speciales quarum prima est : si cantus finitur
in dsolre... » ; 311 « De tenoribus 8 tonorum etc. Nota hos
versus. Est primus tonus re la, re faque secundus... » « Versus ubi
tenor cuiuslibet toni fuerit inicium. Primus cum quarto, sextus simul inchoat
ex a... ; 311v « Clavis signata transponitur dupliciter, scilicet ab
superiori... » ; 312r-v CONTR. Si discantus ;
313 » Sex voces musicales constituunt 4or tonos... » ;
313v, 315r-v « 12 sunt modi musicales qui secuntur... » ; 314
« Modus secundum Boecium est soni acuti grauisque
distancia... » ; 315v « Sequitur de tonis. Autentus prothus.
Primus tonus constat ex prima specie diapente... » ; 317v
« Cursus octo tonorum. » ; 318 « Scala musicalis. » ;
318v « Decem sunt claves que ponuntur in linea... » ; 319
« Maxima (ex.) longa (ex.) » – RISM
B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 3839
xve s. (avant 1480). Orig. et prov. Abbaye de
Mondsee – 100-106 « Circa declaracionem manus est notandum primo
quod decem et novem sunt claves in manu... » ; 109 Tonaire ;
109v Exemples relatifs aux tons et aux muances ; 111-129 ANON. Claudif.
(fragm.) ; 129v-135v, 136v Exemples musicaux et exercices ; 136
Iohannes de Muris, Musica speculativa (abrégé), « Subiectum musice
est ly numerus sonorum… » ; 137-140 « <E>s sind drew
gesankch in der hant : Beduralis Naturalis und bemollis. Vnd die
drew tailent sich in... » ; 140v-144 Exemples de solmisation et
« Exercicium vocum » – RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 4337
xvie s. (première moitié). Orig. inconnue. Prov. Bibliothèque
de l'université de Vienne (avant 1756) – 104-110 tonaire ; 110 « Est autem musica
(ut franchius…) modulacionis pericia in sono… » ; – RISM
B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 4702
c. 1400. Orig. inconnue – 86 « Ad notitiam
musicae artis intrare volentibus primo et principaliter necessarium… » 87v
HERMANN. mod. ; 88v « Ad maiorem musicae artis perfectionem
alios… » ; 88v « Alia notarum est longa aliabrevis quedam vero
semibrevis… » – RISM
B III, 1 (1961), p. 45.- RISM
B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 4774
c. 1450. Orig. Prague ? Prov. Schloss
Ambras (de 1567 à 1665) – 12-22v TRAD. Holl.
VI ; 22v-23v GUIDO micr. (exc.) ; 24-27 TRAD. Holl.
VI ; 27-30 PS.-ODO dial. (exc.) ; 30 BERNO prol.
(exc.) ; 30v-32 GUIDO micr. (exc.) ; 32v-33v TRAD. Holl.
VI ; 35v-91 TRAD. Holl. III (59-60 HERMANN. mod.) – RISM
B III, 1 (1961), p. 45-47.- RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 4784
xve s. Or et prov.
Abbaye de Mondsee – 241-244 Circa initium musice Muris.
« Nota musica est sciencia quadruvialis… » – RISM
B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 4787
xvie s. (après 1522). Orig. Wien ou Styrie. Prov.
Wien, Augustins de SS Sebastian & Rochus – 101-110v Wolfgang Khainer, Musicae
Choralis Opellum non minus utile quam necessarium (éd. Federhofer-Königs,
Khainer) – RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 5003
Fin du xive
s. et xve s. (première
moitié). Orig. et prov. Abbaye de Mondsee – 18v Diagramme des tons ;
187r-v « Expositio super ter terni. Ter terni id est novem sunt
modi id est dimensiones quibus suple modis omnis cantilena id est omne quod
cantatur contexitur id est conprehenditur... » ; 187v « Omnis
cantus fit ex hiis sex vocibus scilicet ut, re, mi... » ;
188r-v HERMANN. mod. ; 188v-192r
« Musicus octo tonos ignorans non reputatur... » ; 193v-194r « <P>rima chorda ut a
gravibus ascendamus que .A. litera intitulatur proslambanomenos vel prosmelodos
vocatur... » ; 195 « bfa jmi sunt due claves duas continentes voces et nullam
mutacionem... » ; 200-202v TRAD. Franc. IV ; 202v-204 MENS.
Notandum quod. – RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 5160
xvie s. Orig. et
prov. abbaye de Mondsee – 39v « Omnis clavis aut habet unam vocem.../ duas voces.../ tres
voces... » ; « Versus. Unica si fuerit vox invariata
manebit | Si vox est simpla fit mutatio nulla. Versus. Si vox est dupla
fit mutatio bina | Sub bj duas voces volo demi | Quas
vero mutabis quia duplex est ibi clavis. Versus. Si vox est trina fit
mutatio sena. » ; 40v « Item. In ffaut numquam debet dici
ut... » ; 41 « Item. In cantibus primi et secundi tonorum
ascendentibus ultra alamire una tantum nota debet cantari... » ; 41v
« Cantus est triplex. hduralis/ bmollaris/ Naturalis... » ; 42
« Cantus est neuma sive tropus bene inchoatus et debite
terminatus... » ; 43 « Nota quod in b# non fit
mutacio... » ; 44 « Istud eciam non obmittendus, quod cum cantus
ascendit vel descendit de clave... » ; « Item. si fit
ascensus... » ; 44v « Ad solmisandum quemlibet cantum
artificialiter sciendum est pro regula universali quod respiciendus est
tonus... » ; 45v « Notandum quod nec sola vox nec sola littera,
sed littera cum voce clavem constituit... » ; « Item in
bfa hmi numquam debet cantari fa nisi ibi ponatur b rotundum... » ;
46 « Ulterius notandum quod sicut 8 sunt toni ita etiam octo eorundem sunt
tenores... » ; 49 « Proporcio et repugnantia sex vocum
musicalium patent in hac sequenti figura » ; 54v-55 Tableaux de
solmisation ; 55v « Tonus est duplex scilicet Autentus/
Plagalis... » ; 58 « De coniunctis. Coniuncta est facere de tono
semitonium et e converso de semitonio efficere tonum... » ; 60v
« Ad habendam autem noticiam 8 tonorum primo signari debet... » ;
61 « In cantu solmisando diligenter inquirendus est tonus... » ;
61r-v « Omnis cantus sepe tangens quintam supra finalem... » ;
« Omnis cantus non ascendens ad quintam supra finalem... » ;
« Sciendum quod aliqui music ponunt tonum neutralem seu mixtum... » ;
63 « Musica dividitur in tres species. Alia enim vocatur armonica. Alia
rigmica. Alia metrica. » ; 63v-64v Tableaux de solmisation ; 70
« Omnis cantus sepius attingens la per diapente, sursumque repercussionem
faciens ad fa... » ; 70v-71 « Cantus est duplex
scilicet fictus vel irregularis, in cuius solmisacione cantantur voces in
clavibus... » ; 71v « Notandum quod in musica khorali tres sunt
consonancie perfecte simplices... » ; « Musica ficta est facere
de tono semitonium et e converso de semitonio facere tonum... » ; 72v
Tableaux ; 97v « Clavis signata transponitur dupliciter scilicet A
superiori.../ Ab inferiori... » ; 98 « Ad cognoscendum clavium
transposicionem scias primo quod tantum claves signate... » ; 98v
« Cursus octo tonorum secundum Bohecium » ; 99 « Scala
naturalis/ Scala ficta » ; 99v-100 « Coniuncta est facere ex
tono semitonium et e contrario ex semitonio facere tonum... » ; 100v
« Consonantia est duorum sonorum sibimet permixtorum ad aurem veniens
hilaris ac iocunda... » ; 101 « Nota quod in cantibus primi et
secundi tonorum ascendentibus ultra a acutum ... » ; 101v
« Triplex est cantus in genere, scilicet # duralis.../ naturalis.../ b
mollaris... ». ; 101v « Cantus est neuma vel tropus debite
inceptus... » ; 102 « Pro ulteriori vocum mutacione
notandum generaliter... » ; « Quatuor
mutaciones... » ; « Nota quod aliqui musici addunt tritonum ad
4tam... » ; 102v « Omnis cantus tribus locis cognoscitur cuius
toni sit... » ; 104v, 107-108v exemples de solmisation ;
105-106v diagramme des ambitus ; 108v « Notandum quod plures consonancie
perfecte se invicem sequi non possunt nec debent... » ; 142 « De
formacione contrapuncti tales dantur regule. Prima regula. Si discantus
ordinatur in unisono cum tenore... » ; 143 » Scala
musicalis » ; 143v-144 » Circa cantus solmisacionem nota has
cautelas. prima cautela. diligenter advertendum est, quod si in cantu quandoque
signatur b rotundum... » ; 144r-v » Notandum quod vox
musicalis non pro vera voce, sed pro signo vocis ponitur... » ;
144v » Sciendum quod musica habet sub se tres species scil. musicam
cromaticam, enormaticam<!> et diathonicam... » ; 145r,
col.a-b » Unde musice diffinicio secundum varios autores diversimode
ponitur... » ; 145v col. a « Sciendum quod musica
habet sub se tres species... » ; 146-178 » Inter omnes
artes quas liberales vocant... » ; 179 » Calami Octo
tonorum » ; 179v-180v « Solmisacio est debita cantus per sex
voces musicales expressio... » ; 180v unten « Cursus
Tenorum » ; 181 « Primum querite regnum dei... » ;
181v-182 « Pro cognicione autem cantus an sit # duralis naturalis et b
moll<aris> est notandum quod cantus # duralis... » ; 182v
« Exempla de clavium transposicione. Ecce virgo concipiet et pariet
filium... » ; 183 « Ambitus et natura prothi autenti.
Euouae... » ; 184r-v « Omnis volens artificialiter solmisare,
debet quatuor considerare. primo cernat cuiuslibet cantus
exordium... » ; 186 « Maior circa bh rationem cantuum patet
difficultas... Ad solmisandum quemlibet cantum artificialiter sciendum est pro
regula universali quod respiciendus est tonus etc. ; » Differunt
musicus artificialis et cantor usualis. Musicus per artem... » – RISM
B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 5203
xve s. Orig. Université
de Vienne. Prov. Johannes
Schöner (1477-1547), puis coll. Fugger – 128v-131 IOH. MUR. spec. – RISM
B III, 6 (2003).
http://manuscripta.at/?ID=5180
Cod. 5231
Début du xvie
s. (avant 1507). Orig. Vienne ?
Prov. Université de Vienne – 1-13v » De metrorum
principiis… » – RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 5239
xve s. Orig. inconnue.
Prov. Johannes Schöner
(1477-1547), puis coll. Fugger – 70r-v MON. Figure – RISM
B III, 1 (1961), p. 48.- RISM
B III, 6 (2003).
Cod. 5271
xvie s. – 7v-8 – 38v AURELIAN. (ch. VIII, copie
d’après Cod. 2269, cf. Bernhard/Ferrari, Aurelian, p. 41) – RISM
B III, 6 (2003).
http://manuscripta.at/?ID=13464
http://data.onb.ac.at/rec/AL00174516
+ http://data.onb.ac.at/dtl/5315663
Cod. 5274
xvie s. (après 1506). Orig. Université de Leipzig. Prov. Collection Fugger (avant 1665) – 124-136 IOH. MUR. spec.
(B) ; 138-154 IOH. MUR. spec. (A) – RISM B III, 6 (2003).
http://manuscripta.at/?ID=5758
Cod. 12811
Fin du xve
s. (1480, 1488). Orig. Gaming. Prov. Gaming, Chartreuse Marienthron – 95-136v » Circa
materiam manus notandum primo decem sunt linee et decem spacia… » [ANON. Gemnic.]
(édition : Alexander Rausch, Der spätmittelalterliche
Choraltraktat aus der Kartause Gaming (Niederösterreich). Einführung und
Edition (Tutzing, 2008 ; Musica Mediaevalis Europae
Occidentalis, 9) ; 137 main de solmisation ; 137v-138
« Nota duo haec metra de ascensu et descensu tonorum – RISM
B III, 6 (2003).- Rausch,
Rezeption, p. 95, passim.
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 13637
c. 1350. Orig. Italie du Nord. Prov.
Milan, c. 1404 – 40 AURELIAN. (exc.) – RISM B III, 6 (2003).
Cod. 15033
xve s. Orig.
et prov. inconnues – 64v main de solmisation – RISM
B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 15044
1414-1421. Orig. inconnue. Prov. Iohannes
Wesval (?) – 166r-v HERMANN. mod. ; 166v « Gamaut i. amaut ista clavis g
habet unam vocem scilicet ut et nullam habet mutationem… » – RISM
B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Cod. 15470
xe s. Prov. I :
détaché de Cod. 1000 (provenance : Bibliothèque de la cathédrale de
Salzbourg) ; II : détaché de Cod. 339 (I) 1-6v BOETH. musc (fragm.) ; (II) 7-10v BOETH. musc
(fragm.) – RISM B III, 6 (2003).
Ser. nov. 3623
Fin du xve
s. Orig. Leipzig ? Prov. « liber Magistri Wenceslai
Fabri de Budweis » (Wenzel Faber) ; Stift Lambach (1953) – 189 MON. Divisio
incipiendo ; 189 CLAVIC. Incipiendo – RISM B III, 6 (2003).
http://www.cantusplanus.at/en-uk/projektphp/index.php
Ser. nov. 12745
1507. Orig.
Milan (?) Prov. Jean
Grolier (1497-1565) ; prince De Ligne ; Fideikomiß-Bibliothek (vers
1810) 1-69v Franchinus Gafurius,
De harmonia musicorum instrumentorum opus – RISM
B III, 6 (2003).- Ruini, Produzione, 2001, p. 355.
WILHERING,
Stiftsbibliothek (A-WIL)
Fragment in Chl 28
xive s. Orig. Wilhering
– plat supérieur « Nota versum de inceptione
cantuum… » – RISM B III, 1 (1961), p. 48 – RISM B III, 6 (2003).
ZWETTL,
Stiftsbibliothek (A-Z)
115
xve s. Orig. Wien
? Prov. « frater
Vitus Leonis » – Plat arrière « Modus artificialis ad faciendum clavicordia vel
organa est iste… » – RISM B III, 6 (2003).
328
xiiie s. Orig. un
scriptorium cistercien (d'après la notation musicale ; cf. Hochadel,
Melodieformeln, p. 100) ; à rapprocher de Wien, ÖNB, Cod. 787 (cf. Huglo,
Tonaires, p. 184 n.2, 286 ; Hochadel, Melodieformeln, n. 9) – 82v-84 FRUT. brev (exc.). ; 84v HERMANN. mod. ; 153-159v
THEOG. METT. ; 159v-163v « Incipit registrum tonorum... »
(tonaire) ; 164 « Ut cantor iunctis derives… » (éd.
Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.
75-78) ; 164v-165 HERMANN. vers. ; 165 « Diapente. Diatessaron.
Symphoniae et intense ac remissae… » – RISM B III, 1
(1961), p. 48-49.- RISM B III, 6 (2003).
355
xiie s. ; vers 1200 (f. 108-123). Orig. inconnue – 122v ISID. etym. (exc.) – RISM B III, 1 (1961), p. 49.- RISM B III, 6 (2003).